Θεσσαλικά μελετήματα : 1. οι καρδιτσιώτικοι οικισμοί στην πρόθεση της Ρεντίνας 1640-19ος αι. 2. τα υπομνήματα εκλογής των επισκόπων του Γαρδικίου Ανθίμου (1674) και Φιλοθέου (1686)

Abstract

1) Οι καρδιτσιώτικοι οικισμοί στην πρόθεση της Ρεντίνας ανέρχονται σε 59. Οι 41 από αυτούς είναι της αρχικής γραφής (1640 ci), με ονόματα, όμως αφιερωτών, μερικοί, και μεταγενέστερων εποχών (18ος - 19ος αι.), ενώ οι 18 είναι των μεταγενέστερων γραφών. Χάρη στην πρόθεσή-μας έχουμε τώρα σημαντικά στοιχεία για τους οικισμούς αυτούς. Για πολλούς η αναφορά στην πρόθεση της Ρεντίνας είναι η αρχαιότερη γραπτή μαρτυρία της ύπαρξής-τους και για μερικούς η μοναδική. Ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται 11 διαλυμένοι από χρόνια οικισμοί και ένας τον οποίο δεν μπορέσαμε να ταυτίσουμε με κάποιον σημερινό ή με κάποιο τοπωνύμιο. Τους 58 οικισμούς τους παρουσιάζουμε εδώ σε 2 ενότητες. Στην πρώτη ενότητα δίνουμε τους οικισμούς της αρχικής γραφής, κι ας έχουν ονόματα αφιερωτών και μεταγενέστερων εποχών, και στη δεύτερη ενότητα τους οικισμούς των μεταγενέστερων γραφών. Μετά το όνομα του οικισμού, όπως αυτό αναφέρεται στην πρόθεση, δίνουμε σε παρένθεση τον γνωστό τύπο του τοπωνυμίου, όπου υπάρχει διαφορά, και αμέσως μετά το νέο όνομά-του, εφόσον έγινε μετονομασία. Επειδή οι περισσότεροι οικισμοί αναφέρονται με πολλούς άλλους, δεν είναι εύκολο να δώσουμε τον αριθμό των αφιερωτών κατά οικισμό, όπως κάναμε έως τώρα. Μερικές φορές, οι καρδιτσιώτικοι οικισμοί αναφέρονται με άλλους, άσχετους με τον θεσσαλικό χώρο οικισμούς. Στην περίπτωση αυτή, όπου είναι δυνατό, δίνουμε και το νέο όνομα του μη θεσσαλικού οικισμού ή τον γεωγραφικό χώρο στον οποίο ανήκει. Στους καρδιτσιώτικους οικισμούς, που αναφέρονται με πολλούς άλλους, τοποθετήσαμε έναν αστερίσκο, ένδειξη ότι ο αναγνώστης θα βρει παρακάτω ένα λήμμα για τους οικισμούς αυτούς, τους οποίους παρουσιάζουμε με αλφαβητική σειρά. Για κάθε οικισμό δίνουμε κάποια σχόλια, όπου αυτό είναι δυνατό. Στο τέλος της κάθε ενότητας δίνουμε 2 αλφαβητικούς πίνακες των οικισμών. Στον πρώτο δίνουμε το όνομα των οικισμών όπως εμφανίζεται στην πρόθεση, σε αντιστοιχία με το σημερινό όνομά τους, και στον δεύτερο δίνουμε το σημερινό όνομα των οικισμών, σε αντιστοιχία με το όνομα που έχουν στην πρόθεση.

2) Ο επισκοπικός κατάλογος του Γαρδικίου, όπως συμβαίνει με τους καταλόγους όλων των θεσσαλικών επισκοπών, δεν είναι πλήρης. Σημαντική είναι η συμβολή του Νικ. Γιαννούλη στην κατάρτισή του, με την βοήθεια των δύο προαναφερόμενων κωδίκων (Ε.Β.Ε. 1471 και 1472). Τα δύο υπομνήματα που παρουσιάζουμε εδώ προέρχονται από τον κώδικα της Μητρόπολης της Λάρισας (Ε.Β.Ε. 1472). Μας τα παραχώρησε για δημοσίευση ο κ. Νίκος Παπαθεοδώρου, που έχει τον κώδικα αυτόν σε μικροφίλμ. Τον ευχαριστούμε και από εδώ όπως και τον κ. Γιώργο Ντρογκούλη για τη συμβολή του στην ανάγνωση των ονομάτων των επισκόπων.