Ιδεολογικά ρεύματα στους κόλπους του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας κατα τα χρόνια της Τουρκοκρατίας

Abstract

Ποιος λοιπόν θα μπορούσε να ισχυριστεί πως το ιδεολογικό αυτό ρεύμα, το ρεύμα της πανχριστιανικής συνείδησης, δε στάθηκε σωτήριο για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία; Βέβαια ο ιδεολογικός του προσανατολισμός παρουσίαζε πολλούς κίνδυνους, τον κίνδυνο εκλατινισμού τής Ορθοδοξίας και τού Ελληνισμού. Γι΄ αυτόν ακριβώς το λόγο, το αντίθετο ιδεολογικό ρεύμα, το ρεύμα τής ευρείας ορθόδοξης συνείδησης, αντέδρασε με πολλή δριμύτητα και τόλμη. Για να αναχαιτίσει το χείμαρρο της παπικής προπαγάνδας, έστησε το φράγμα τής οθωμανικής «σκεπής» και προστασίας. Μπροστά στον παπικό κίνδυνο προσπάθησε να αντιτάξει τις δυνατότητες πού τού προσέφερε ή τουρκική κυριαρχία, για να οργανώσει την Ορθοδοξία εκ των έσω, για να καλλιεργήσει και να δυναμώσει την ορθόδοξη συνείδηση των ραγιάδων. Και το πέτυχε ως ένα, πολύ μεγάλο, σημείο. Ή προσφορά λοιπόν τού ιδεολογικού αυτού ρεύματος ήταν πολύ μεγάλη. Ο κίνδυνος όμως ήταν εξίσου μεγάλος. Γιατί, αντί να αφομοιωθούν από τούς Λατίνους και να εκλατινιστούν, Ορθοδοξία και Ελληνισμός κινδύνεψαν να εξομοιωθούν μέ τούς Τούρκους και να τουρκέψουν. Οι απλοί ραγιάδες, πού δέν μπορούσαν να κατανοήσουν τήν πολιτική σκοπιμότητα τής σύμπραξης των προυχόντων. τους μέ τούς Τούρκους καί πού έβλεπαν μόνο τήν υλική ευμάρεια των Φαναριωτών και των κοτζαμπάσηδων, αποφάσιζαν πιο εύκολα ν’ ασπαστούν τη μουσουλμανική θρησκεία, για να μπορέσουν να απαλλαγούν από τη μιζέρια τους και να ζήσουν κάπως πιο ανθρώπινα. ’Έτσι το τρίτο μεγάλο ιδεολογικό ρεύμα είχε θέσει σα σκοπό του να προστατέψει τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία κι από τούς δυο εχθρούς τους. Το γεγονός ότι οι ηγέτες τού ρεύματος αυτού είναι πάντα λαϊκοί ιεροκήρυκες και διδάσκαλοι τού Γένους, ένα τέτοιο γεγονός, δέ μπορεί νάναι τυχαίο…